حمید بهشتی ، باغ‌وحش‌ها در سراسر جهان نه تنها به عنوان مراکز تفریحی و آموزشی برای عموم شناخته می‌شوند، بلکه به عنوان بخش‌هایی از صنعت گردشگری و حفاظتی نیز نقش حیاتی دارند. این مؤسسات اقتصادی، علاوه بر تأمین رفاه حیوانات و فراهم‌آوری تجربه‌های یادگیری برای بازدیدکنندگان، تأثیر زیادی بر اقتصاد محلی و حتی جهانی دارند. در این یادداشت به بررسی اقتصاد باغ‌وحش‌ها، درآمدهای حاصل از آنها، و تأثیرات اقتصادی در سطح محلی و جهانی می‌پردازیم و آمار و ارقام جالبی را در این زمینه ارائه می‌دهیم.
ساختار اقتصادی باغ‌وحش‌ها: درآمدها و هزینه‌ها
باغ‌وحش‌ها منبع درآمدی زیادی دارند که عمدتاً از دو بخش اصلی تأمین می‌شود: بلیط ورودی و خدمات جانبی. بسیاری از باغ‌وحش‌ها در سرتاسر جهان به ویژه در کشورهای توسعه‌یافته، هزینه‌های خود را از طریق فروش بلیط به بازدیدکنندگان تأمین می‌کنند. این در حالی است که برخی دیگر از مدل‌های درآمدی مانند فروش غذا، سوغاتی، مشارکت در پروژه‌های تحقیقاتی و آموزشی، و حتی برنامه‌های حمایتی مالی برای حفاظت از گونه‌های در معرض خطر، بهره می‌برند.
- بلیط ورودی: بلیط ورودی مهم‌ترین منبع درآمدی برای بسیاری از باغ‌وحش‌ها است. به عنوان مثال، باغ‌وحش لندن که یکی از معروف‌ترین باغ‌وحش‌های جهان است، در سال 2023 حدود 27 میلیون پوند از طریق بلیط ورودی به دست آورد. در همین راستا، باغ‌وحش‌های بزرگ‌تر مانند باغ‌وحش سان‌دیگو در ایالات متحده نیز سالانه حدود 50 میلیون دلار از این طریق درآمد کسب می‌کنند.
- خدمات جانبی و فروش سوغاتی: بسیاری از باغ‌وحش‌ها، علاوه بر بلیط ورودی، از طریق فروش کالاهای متنوع مانند سوغاتی، مواد غذایی، و محصولات جانبی نیز درآمد کسب می‌کنند. این بخش از درآمد می‌تواند نقش مهمی در تأمین هزینه‌های عملیاتی باغ‌وحش‌ها ایفا کند. در برخی باغ‌وحش‌ها، مانند باغ‌وحش آتلانتا در آمریکا، این بخش از درآمد تا 20 درصد از کل درآمد باغ‌وحش را تشکیل می‌دهد.
- هزینه‌ها: از سوی دیگر، باغ‌وحش‌ها هزینه‌های بالایی برای نگهداری و مراقبت از حیوانات، تأمین امنیت، بهداشت، آموزش و پرورش، و تحقیق در خصوص گونه‌های مختلف دارند. این هزینه‌ها به ویژه در باغ‌وحش‌های بزرگ و معتبر مانند باغ‌وحش نیویورک و باغ‌وحش وین در اتریش بسیار بالا است. به طور متوسط، یک باغ‌وحش بین 10 تا 30 میلیون دلار در سال برای نگهداری حیوانات و انجام فعالیت‌های حفاظتی هزینه می‌کند.
نقش باغ‌وحش‌ها در اقتصاد گردشگری
باغ‌وحش‌ها به عنوان بخش‌های مهمی از صنعت گردشگری در کشورهای مختلف شناخته می‌شوند. میلیون‌ها نفر سالانه از باغ‌وحش‌ها بازدید می‌کنند که این امر تأثیر مستقیمی بر اقتصاد محلی و حتی ملی دارد. گردشگران داخلی و خارجی به دلیل علاقه به دیدن حیوانات نادر و آشنایی با گونه‌های مختلف، به این مکان‌ها می‌روند.
- تأثیر در ایجاد شغل: باغ‌وحش‌ها فرصت‌های شغلی متعددی در زمینه‌های مختلف ایجاد می‌کنند. از جمله این شغل‌ها می‌توان به مربیان حیوانات، پرسنل بهداشت و درمان، کارمندان فروشگاه‌ها و رستوران‌ها، راهنمایان گردشگری، و مدیران فنی اشاره کرد. به طور مثال، باغ‌وحش برلین در آلمان، یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین باغ‌وحش‌های دنیا، بیش از 1500 نفر را به‌طور مستقیم و غیرمستقیم به‌کار می‌گیرد.
- تحقیقات علمی و حفاظت از گونه‌ها: باغ‌وحش‌ها علاوه بر جاذبه‌های گردشگری، در پروژه‌های علمی و حفاظتی نیز مشارکت دارند. بسیاری از باغ‌وحش‌ها به تحقیقات علمی و برنامه‌های حفاظت از گونه‌های در معرض خطر کمک می‌کنند. این پروژه‌ها نه تنها به حفاظت از محیط زیست کمک می‌کنند، بلکه به اعتبار علمی و اقتصادی باغ‌وحش‌ها نیز افزوده می‌شود.
نمونه‌هایی از موفقیت‌های اقتصادی باغ‌وحش‌ها
- باغ‌وحش سان‌دیگو (آمریکا): باغ‌وحش سان‌دیگو به‌عنوان یکی از معتبرترین و پر بازدیدترین باغ‌وحش‌های جهان شناخته می‌شود. این باغ‌وحش بیش از 3.5 میلیون بازدیدکننده در سال دارد و درآمد سالانه آن حدود 250 میلیون دلار است. علاوه بر بلیط ورودی، این باغ‌وحش از طریق برنامه‌های آموزشی، تحقیقاتی و فروش کالاهای مرتبط با حیوانات درآمد قابل توجهی به‌دست می‌آورد.
- باغ‌وحش سیدنی (استرالیا): باغ‌وحش سیدنی یکی از مقاصد مهم گردشگری در استرالیا است که هر ساله میلیون‌ها بازدیدکننده از آن بازدید می‌کنند. در سال 2023، این باغ‌وحش حدود 50 میلیون دلار درآمد کسب کرد. همچنین این باغ‌وحش در زمینه آموزش و پژوهش در حوزه محیط زیست و حفاظت از گونه‌های در معرض خطر نیز پیشرو است.
- باغ‌وحش شانگهای (چین): در چین، باغ‌وحش شانگهای به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین باغ‌وحش‌ها شناخته می‌شود. این باغ‌وحش با دارا بودن بیش از 600 گونه حیوانی و جاذبه‌های متنوع، سالانه بیش از 5 میلیون بازدیدکننده جذب می‌کند. این باغ‌وحش علاوه بر درآمد از بلیط ورودی، از طریق برگزاری رویدادهای ویژه و فعالیت‌های آموزشی نیز درآمد خود را افزایش داده است.
چالش‌ها و فرصت‌ها در اقتصاد باغ‌وحش‌ها
با وجود تمامی درآمدها و فرصت‌های اقتصادی، باغ‌وحش‌ها با چالش‌هایی نیز روبه‌رو هستند. هزینه‌های بالای نگهداری حیوانات، مشکلات مربوط به تأمین بودجه برای پروژه‌های حفاظتی، و نیاز به ارتقاء تجربه بازدیدکنندگان از جمله چالش‌های رایج هستند. از سوی دیگر، فرصت‌های زیادی برای بهره‌برداری از فناوری‌های جدید، توسعه برنامه‌های آموزشی آنلاین، و همکاری با سازمان‌های حفاظتی برای حمایت از گونه‌های در معرض خطر وجود دارد.
حرف آخر
اقتصاد باغ‌وحش‌ها به‌عنوان یک صنعت پیچیده، ترکیبی از درآمدهای حاصل از بلیط ورودی، خدمات جانبی، و پروژه‌های علمی و حفاظتی است. این مؤسسات نه تنها به‌عنوان مراکز تفریحی و آموزشی عمل می‌کنند، بلکه در اقتصاد گردشگری و حفاظت از محیط زیست نقش مهمی ایفا می‌کنند. با آگاهی از این عوامل، می‌توان به درک بهتری از اهمیت اقتصادی باغ‌وحش‌ها در سطح جهانی دست یافت.
