به گزارش عددآنلاین، رسانه‌ها به‌عنوان یکی از قدرتمندترین ابزارهای تأثیرگذاری بر افکار عمومی، نقشی کلیدی در شکل‌دهی به درک عمومی از مسائل اقتصادی دارند. اما آیا تمامی اخبار اقتصادی که روزانه منتشر می‌شوند، بی‌طرفانه هستند؟ یا این اطلاعات بسته به منافع سیاسی و اقتصادی، به‌صورت جهت‌دار به مخاطبان ارائه می‌شوند؟ نفوذ رسانه‌ها در اقتصاد تا چه حد می‌تواند بر بازارهای مالی، سیاست‌گذاری اقتصادی و حتی رفتار مصرف‌کنندگان تأثیر بگذارد؟
رسانه‌ها چگونه بر اقتصاد تأثیر می‌گذارند؟
رسانه‌های خبری از طریق گزارش‌ها، تحلیل‌ها و تیترهای خود، قادرند فضای اقتصادی یک کشور یا حتی جهان را دگرگون کنند. این تأثیرگذاری در چند بُعد قابل بررسی است:
- جهت‌دهی به انتظارات اقتصادی اخبار اقتصادی، انتظارات عمومی از آینده اقتصاد را شکل می‌دهند. انتشار اخبار منفی درباره رکود یا بحران‌های مالی می‌تواند منجر به کاهش سرمایه‌گذاری، افت شاخص‌های بازار و افزایش نگرانی‌های عمومی شود. در مقابل، گزارش‌های مثبت درباره رشد اقتصادی و افزایش اشتغال، باعث تقویت اعتماد سرمایه‌گذاران و رونق بازار می‌شود.
- تأثیر بر بازارهای مالی بازارهای مالی به‌شدت تحت تأثیر اخبار اقتصادی قرار دارند. گزارش‌هایی درباره تورم، نرخ بهره، بیکاری یا سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی می‌توانند قیمت سهام، نرخ ارز و قیمت کالاها را دستخوش تغییرات جدی کنند. در بسیاری از موارد، سرمایه‌گذاران بر اساس اخبار منتشرشده تصمیمات خرید و فروش خود را تنظیم می‌کنند.
- ایجاد فضای روانی برای مصرف‌کنندگان اگر رسانه‌ها به‌طور مداوم از افزایش قیمت‌ها و کاهش قدرت خرید مردم خبر دهند، مصرف‌کنندگان تمایل کمتری به خرید و هزینه‌کردن خواهند داشت. این رفتار می‌تواند باعث کاهش تقاضا و رکود اقتصادی شود. از سوی دیگر، تبلیغات مثبت درباره شرایط اقتصادی ممکن است باعث افزایش هزینه‌کرد و رشد اقتصادی شود.
- نفوذ گروه‌های ذی‌نفع بر رسانه‌ها بسیاری از رسانه‌های اقتصادی تحت تأثیر منافع سیاسی، تجاری یا ایدئولوژیک قرار دارند. برخی گزارش‌های اقتصادی به‌گونه‌ای تنظیم می‌شوند که از سیاست‌های خاصی حمایت کنند یا برندهای تجاری و سرمایه‌گذاران خاصی را به سود برسانند.
چگونه اخبار اقتصادی جهت‌دار می‌شوند؟
در بسیاری از موارد، اطلاعات اقتصادی بسته به دیدگاه‌های سیاسی، منافع تجاری یا خط‌مشی رسانه‌ای دستخوش تغییر و جهت‌دهی می‌شوند. برخی از روش‌هایی که رسانه‌ها برای جهت‌دهی اخبار اقتصادی استفاده می‌کنند، عبارتند از:
- انتخاب گزینشی داده‌ها رسانه‌ها ممکن است از میان داده‌های اقتصادی، تنها بخش‌هایی را برجسته کنند که با دیدگاه یا منافع آن‌ها همسو است. به‌عنوان‌مثال، یک رسانه ممکن است فقط روی افزایش نرخ بیکاری تمرکز کند، درحالی‌که رسانه‌ای دیگر رشد تولید ناخالص داخلی را برجسته کند.
- استفاده از عبارات احساسی و تحریک‌آمیز تیترهای خبری اغلب با استفاده از واژه‌هایی مانند «بحران»، «فاجعه اقتصادی»، «رکود سنگین» یا «رشد شگفت‌انگیز» تلاش می‌کنند احساسات مخاطبان را برانگیزند و بر تصمیمات اقتصادی آن‌ها تأثیر بگذارند.
- تفسیر جهت‌دار داده‌های اقتصادی دو رسانه می‌توانند از یک آمار اقتصادی نتایج کاملاً متفاوتی بگیرند. به‌عنوان‌مثال، اگر نرخ بیکاری از ۸٪ به ۶٪ کاهش یابد، یک رسانه می‌تواند آن را نشانه‌ای از بهبود اقتصادی بداند، درحالی‌که رسانه‌ای دیگر ممکن است کاهش نیروی کار را نشانه‌ای از خروج افراد از بازار کار تلقی کند.
- برجسته‌سازی اخبار خاص و پنهان‌کردن سایر اطلاعات برخی رسانه‌ها ممکن است اخبار منفی درباره وضعیت اقتصادی یک دولت را بیش از حد برجسته کنند، درحالی‌که موفقیت‌های آن را کمتر گزارش کنند، یا بالعکس.
نمونه‌هایی از تأثیر رسانه‌ها بر اقتصاد
- بحران مالی ۲۰۰۸ رسانه‌های اقتصادی با گزارش‌های گسترده درباره سقوط مؤسسات مالی و افزایش بدهی‌های بانکی، باعث ایجاد وحشت در میان سرمایه‌گذاران و خروج گسترده از بازارهای مالی شدند.
- افزایش قیمت بیت‌کوین و سایر رمزارزها رسانه‌ها نقش مهمی در ایجاد رونق و رکود در بازار رمزارزها دارند. انتشار اخبار مثبت درباره پذیرش بیت‌کوین توسط شرکت‌های بزرگ باعث افزایش قیمت آن شد، درحالی‌که گزارش‌های منفی درباره سخت‌گیری‌های قانونی، ارزش آن را کاهش داد.
- تورم و سیاست‌های پولی انتشار اخبار درباره افزایش نرخ تورم می‌تواند انتظارات تورمی را تقویت کند، که در نتیجه باعث افزایش قیمت کالاها و خدمات می‌شود.
چگونه می‌توان اخبار اقتصادی را به‌صورت انتقادی تحلیل کرد؟
- مقایسه منابع خبری مختلف دریافت اطلاعات از چندین منبع خبری با دیدگاه‌های متفاوت می‌تواند کمک کند تا تصویری جامع‌تر از واقعیت اقتصادی به دست آوریم.
- تحلیل داده‌های خام اقتصادی به‌جای تکیه بر تفسیر رسانه‌ها، بررسی مستقیم داده‌های رسمی مانند گزارش‌های بانک مرکزی، شاخص‌های بازار و آمارهای اقتصادی می‌تواند دیدگاهی مستقل ارائه دهد.
- توجه به منافع پنهان رسانه‌ها شناخت سیاست‌های رسانه‌ای و بررسی اینکه چه گروه‌هایی از انتشار یک خبر خاص سود می‌برند، می‌تواند به درک بهتر جهت‌گیری اخبار کمک کند.
- بررسی روندهای بلندمدت اقتصاد تنها در کوتاه‌مدت تحت تأثیر شوک‌های خبری قرار نمی‌گیرد. بررسی داده‌های تاریخی می‌تواند به تشخیص روندهای واقعی کمک کند
