به گزارش عددآنلاین، در اعماق اقیانوس‌ها، گنجینه‌ای پنهان از منابع معدنی قرار دارد که می‌تواند آینده اقتصاد جهانی را تغییر دهد. اما رقابت برای استخراج این منابع، همراه با چالش‌های زیست‌محیطی و ژئوپلیتیکی، توجه جهان را به “اقتصاد زیردریایی” جلب کرده است. بستر اقیانوس‌ها نه‌تنها منبعی برای فلزات کمیاب و ارزشمند مانند کبالت، نیکل و منگنز است، بلکه نقطه‌ای برای برخورد منافع اقتصادی و محیط‌زیستی به شمار می‌رود.
منابع معدنی اقیانوس‌ها؛ گنج‌های پنهان
بستر اقیانوس‌ها مملو از منابع معدنی ارزشمندی است که به دلیل تقاضای روزافزون برای فناوری‌های پیشرفته، توجه بسیاری از کشورها و شرکت‌ها را به خود جلب کرده است. این منابع شامل گره‌های منگنزی، پوسته‌های فلزی و سولفیدهای چندفلزی هستند که در فناوری‌هایی مانند باتری‌های خودروهای الکتریکی، توربین‌های بادی و ابزارهای الکترونیکی پیشرفته کاربرد دارند.
افزایش نیاز به این منابع، به‌ویژه در دوران گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، باعث شده تا اقتصاد زیردریایی به یکی از مهم‌ترین حوزه‌های رقابت اقتصادی تبدیل شود.
چالش‌های زیست‌محیطی استخراج منابع زیرآبی
استخراج منابع از بستر اقیانوس‌ها با چالش‌های زیست‌محیطی گسترده‌ای همراه است. بستر دریاها زیستگاه گونه‌های متعددی از موجودات دریایی است که بسیاری از آنها هنوز ناشناخته‌اند. عملیات استخراج می‌تواند این زیستگاه‌ها را به‌طور جدی تخریب کرده و تنوع زیستی را تهدید کند.
علاوه بر این، افزایش کدورت آب، انتشار فلزات سنگین و ایجاد آلودگی صوتی ناشی از تجهیزات استخراج، تأثیرات مخربی بر اکوسیستم‌های دریایی دارد. فعالان محیط‌زیست معتقدند که پیش از هرگونه عملیات گسترده، باید ارزیابی‌های زیست‌محیطی دقیقی انجام شود و قوانینی سخت‌گیرانه برای حفاظت از اقیانوس‌ها وضع گردد.
جنبه‌های ژئوپلیتیکی؛ رقابت یا همکاری؟
اقتصاد زیردریایی نه‌تنها مسئله‌ای اقتصادی، بلکه موضوعی ژئوپلیتیکی است. اقیانوس‌ها و منابع زیرزمینی آنها در مناطق بین‌المللی قرار دارند و مدیریت و بهره‌برداری از آنها نیازمند همکاری جهانی است. اما رقابت میان کشورها و شرکت‌ها، احتمال درگیری‌های ژئوپلیتیکی را افزایش داده است.
کشورهایی مانند چین، آمریکا، ژاپن و نروژ در صدر این رقابت قرار دارند و با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های استخراج زیرآبی، به دنبال سهم بیشتری از این بازار هستند. از سوی دیگر، کشورهایی که فاقد دسترسی به دریا هستند، خواستار ایجاد مقرراتی هستند که به آنها اجازه بهره‌برداری مشترک از منابع اقیانوسی را بدهد.
نقش فناوری در اقتصاد زیردریایی
فناوری پیشرفته نقش کلیدی در استخراج منابع از بستر اقیانوس‌ها ایفا می‌کند. ربات‌های زیردریایی، تجهیزات حفاری پیشرفته و سامانه‌های سنجش و نقشه‌برداری زیرآبی، از جمله ابزارهایی هستند که امکان بهره‌برداری از این منابع را فراهم کرده‌اند.
بااین‌حال، هزینه‌های بالای این فناوری‌ها، مانعی برای ورود بسیاری از کشورها و شرکت‌ها به این حوزه است. بنابراین، توسعه فناوری‌های ارزان‌تر و کارآمدتر می‌تواند مسیر را برای مشارکت گسترده‌تر هموار کند.
چالش‌های قانونی و حقوق بین‌الملل
یکی از مسائل مهم در اقتصاد زیردریایی، نبود قوانین شفاف و جامع برای بهره‌برداری از منابع اقیانوسی است. بسیاری از این منابع در آب‌های بین‌المللی قرار دارند و تحت نظارت سازمان ملل و “سازمان بین‌المللی بستر دریاها” (ISA) هستند. این سازمان تاکنون چارچوب‌هایی برای بهره‌برداری از منابع زیرآبی تدوین کرده، اما هنوز اختلاف‌نظرهایی بر سر نحوه توزیع درآمد و حفاظت از محیط‌زیست وجود دارد.
آینده اقتصاد زیردریایی؛ گام‌های محتاطانه یا جهش‌های سریع؟
اقتصاد زیردریایی می‌تواند نقش مهمی در تأمین منابع کمیاب برای فناوری‌های آینده ایفا کند، اما موفقیت این حوزه به تعادل میان توسعه اقتصادی و حفاظت از محیط‌زیست بستگی دارد. پیشرفت‌های فناوری و ایجاد قوانین شفاف می‌تواند راه را برای بهره‌برداری پایدار از این منابع باز کند. بااین‌حال، همکاری‌های بین‌المللی و پایبندی به اصول زیست‌محیطی، شرط اصلی موفقیت در این حوزه است.
