به گزارش عددآنلاین، تحصیل به عنوان یکی از مهم‌ترین سرمایه‌گذاری‌های خانواده‌ها برای آینده فرزندان، همواره بخشی کلیدی از بودجه خانوارها را به خود اختصاص داده است. با این حال، افزایش شهریه مدارس در سال‌های اخیر، به ویژه در مدارس غیرانتفاعی و خصوصی، چالش‌های بزرگی را برای والدین ایجاد کرده است. هزینه‌هایی که در گذشته به‌عنوان یک گزینه قابل پیش‌بینی در سبد هزینه‌های خانوار دیده می‌شد، حالا به یک دغدغه روزانه تبدیل شده و والدین را در انتخاب میان کیفیت آموزش و توان مالی خود قرار داده است.
تغییرات شهریه‌ها در سال‌های اخیر
در سال‌های اخیر، شهریه مدارس، به خصوص در بخش خصوصی، افزایش چشمگیری داشته است. بر اساس گزارش‌ها، شهریه بسیاری از مدارس غیرانتفاعی در مناطق شهری، رشد سالانه‌ای بیش از نرخ تورم داشته است. به عنوان مثال، در برخی مدارس تهران، شهریه سالانه از ۲۰ میلیون تومان در سال ۱۳۹۸ به بیش از ۶۰ میلیون تومان در سال ۱۴۰۲ رسیده است. این رشد سه برابری در کمتر از پنج سال، فشار قابل‌توجهی بر بودجه خانواده‌ها وارد کرده است.
چالش‌های والدین
افزایش شهریه مدارس، بسیاری از خانواده‌ها را در یک دوراهی قرار داده است. از یک سو، والدین تمایل دارند فرزندانشان در مدارسی با کیفیت آموزشی بالا تحصیل کنند، اما از سوی دیگر، تأمین این هزینه‌ها به قیمت کاهش سایر هزینه‌های ضروری خانوار تمام می‌شود. والدینی که در گذشته می‌توانستند به سفرهای خانوادگی، خریدهای تفریحی یا سرمایه‌گذاری برای آینده فکر کنند، حالا مجبورند این برنامه‌ها را به دلیل شهریه‌های سنگین کنار بگذارند.
این فشار مالی نه تنها بر والدین، بلکه بر کل خانواده تأثیر می‌گذارد. بسیاری از خانواده‌ها برای پرداخت شهریه مدارس، مجبور به قرض گرفتن یا استفاده از پس‌اندازهای خود شده‌اند. در مواردی نیز والدین شغل دوم یا سوم پیدا کرده‌اند تا بتوانند هزینه تحصیل فرزندان خود را تأمین کنند.
تأثیر بر الگوی انتخاب مدارس
افزایش شهریه‌ها همچنین الگوی انتخاب مدارس را تغییر داده است. بسیاری از خانواده‌ها که در گذشته تمایل داشتند فرزندان خود را به مدارس غیرانتفاعی یا خصوصی بفرستند، حالا به دلیل هزینه‌های بالا، به سمت مدارس دولتی حرکت کرده‌اند. این مسئله فشار مضاعفی بر سیستم آموزشی دولتی وارد کرده و ظرفیت مدارس دولتی در برخی مناطق را به شدت افزایش داده است.
از سوی دیگر، خانواده‌هایی که همچنان به مدارس خصوصی متکی هستند، مجبور به انتخاب مدارس با هزینه‌های کمتر شده‌اند، حتی اگر کیفیت آموزش در آن مدارس کمتر باشد. این موضوع باعث ایجاد نارضایتی و نگرانی در میان والدین شده است.
هزینه‌های جانبی
افزایش شهریه مدارس تنها بخشی از فشار مالی بر خانواده‌هاست. هزینه‌های جانبی مانند خرید کتاب‌های کمک‌آموزشی، لوازم تحریر، لباس فرم و شرکت در کلاس‌های فوق‌برنامه نیز به طور موازی افزایش یافته است. به عنوان مثال، هزینه یک کتاب کمک‌آموزشی که در سال ۱۳۹۸ حدود ۵۰ هزار تومان بود، اکنون به بیش از ۲۰۰ هزار تومان رسیده است. این هزینه‌ها که گاهی از خود شهریه هم بیشتر هستند، خانواده‌ها را با چالش‌های بزرگ‌تری روبرو کرده‌اند.
تأثیرات روانی و اجتماعی
افزایش شهریه مدارس و فشار مالی ناشی از آن، تنها یک مسئله اقتصادی نیست. این وضعیت تأثیرات روانی و اجتماعی عمیقی بر والدین و حتی کودکان داشته است. والدینی که مجبورند برای تأمین هزینه‌های تحصیل فرزندان خود از دیگر نیازهای خانواده بگذرند، با احساس استرس، خستگی و گاهی حتی ناکامی روبرو می‌شوند.
از طرفی، کودکان نیز تأثیر این فشار را به طور غیرمستقیم احساس می‌کنند. گاهی احساس گناه از بار مالی‌ای که بر خانواده خود وارد کرده‌اند، یا مقایسه خود با هم‌کلاسی‌هایی که در مدارس گران‌تر تحصیل می‌کنند، می‌تواند بر روحیه و اعتماد به نفس آن‌ها تأثیر منفی بگذارد.
شکاف طبقاتی و دسترسی به آموزش
افزایش شهریه مدارس، دسترسی به آموزش با کیفیت را به یک مسئله طبقاتی تبدیل کرده است. خانواده‌های پردرآمد همچنان توانایی ارسال فرزندانشان به مدارس خصوصی و برخورداری از امکانات بهتر را دارند، در حالی که خانواده‌های با درآمد متوسط و پایین‌تر مجبور به استفاده از مدارس دولتی هستند. این مسئله، شکاف طبقاتی در حوزه آموزش را تشدید کرده و در بلندمدت می‌تواند به نابرابری‌های اجتماعی بیشتری منجر شود.
راهکارهای پیش رو
برای کاهش این فشار، برخی دولت‌ها در دنیا سیاست‌های حمایتی مانند اعطای یارانه آموزشی، کنترل شهریه مدارس خصوصی و ارائه وام‌های بدون بهره به خانواده‌ها را اجرایی کرده‌اند. در ایران نیز، این مسئله نیازمند توجه جدی سیاست‌گذاران است. تقویت مدارس دولتی و کاهش شکاف کیفی میان مدارس دولتی و خصوصی، می‌تواند یکی از راه‌حل‌های اساسی باشد.
