به گزارش عددآنلاین ، نیروگاه‌های خورشیدی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع انرژی تجدیدپذیر، در دهه گذشته رشد چشمگیری داشته‌اند. در جهانی که به دنبال کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و مقابله با تغییرات اقلیمی است، انرژی خورشیدی به‌عنوان یکی از ارکان اصلی گذار به اقتصاد سبز مورد توجه قرار گرفته است. اما این صنعت نوظهور چگونه بر اقتصاد جهانی تأثیر می‌گذارد و چه آماری از عملکرد آن در دسترس است؟
رشد صنعت انرژی خورشیدی در آمار جهانی
بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، ظرفیت نصب‌شده نیروگاه‌های خورشیدی در سال ۲۰۲۳ به بیش از ۱۲۰۰ گیگاوات رسید، که نشان‌دهنده رشدی معادل ۲۵ درصد نسبت به سال قبل است. این مقدار معادل تولید برق سالانه‌ای است که می‌تواند نیاز برق حدود ۸۰۰ میلیون نفر را تأمین کند.
همچنین، پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۳۰، ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی از ۳۰۰۰ گیگاوات عبور کند و نقش مهمی در جایگزینی نیروگاه‌های فسیلی ایفا نماید. این صنعت در کشورهای مختلف تأثیرات متفاوتی داشته است:
- چین: بزرگ‌ترین تولیدکننده انرژی خورشیدی جهان، با سهمی بیش از ۳۰ درصد از ظرفیت جهانی.
- ایالات متحده: دومین کشور پیشرو، با تمرکز بر نیروگاه‌های تجاری بزرگ و نصب پنل‌های خانگی.
- هند: با طرح‌های جاه‌طلبانه برای تأمین ۵۰ درصد از نیاز برق خود از منابع تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰.
اقتصاد نیروگاه‌های خورشیدی: هزینه‌ها و سودآوری
هزینه نصب و راه‌اندازی
یکی از مزایای اصلی نیروگاه‌های خورشیدی، کاهش مداوم هزینه‌های نصب و تجهیزات در سال‌های اخیر است. بر اساس گزارش IRENA، هزینه متوسط نصب هر وات انرژی خورشیدی از ۴.۸ دلار در سال ۲۰۱۰ به ۰.۸ دلار در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است. این کاهش به دلیل پیشرفت فناوری در تولید پنل‌های خورشیدی و افزایش مقیاس تولید حاصل شده است.
سودآوری بلندمدت
نیروگاه‌های خورشیدی نه‌تنها هزینه سوخت ندارند، بلکه هزینه نگهداری و تعمیرات آن‌ها نیز نسبت به نیروگاه‌های فسیلی بسیار کمتر است. متوسط بازگشت سرمایه برای یک نیروگاه خورشیدی در مناطق آفتابی، مانند خاورمیانه یا آفریقا، بین ۶ تا ۸ سال است، درحالی‌که عمر مفید این نیروگاه‌ها به ۲۵ تا ۳۰ سال می‌رسد.
اشتغال‌زایی در صنعت انرژی خورشیدی
بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی کار (ILO)، صنعت انرژی خورشیدی در سال ۲۰۲۲ بیش از ۴ میلیون شغل مستقیم در سطح جهان ایجاد کرده است.
- ساخت و نصب پنل‌ها: حدود ۶۰ درصد از اشتغال این صنعت مربوط به ساخت و نصب تجهیزات خورشیدی است.
- نگهداری و بهره‌برداری: بخش دیگری از نیروی کار به نظارت و مدیریت نیروگاه‌های خورشیدی اختصاص دارد.
- تحقیق و توسعه: سرمایه‌گذاری در نوآوری‌های مرتبط با انرژی خورشیدی نیز به ایجاد هزاران شغل باکیفیت منجر شده است.
نیروگاه‌های خورشیدی در مقابله با تغییرات اقلیمی
استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی می‌تواند سالانه از انتشار ۲.۳ میلیارد تن گاز دی‌اکسیدکربن جلوگیری کند. این مقدار معادل حذف ۵۰۰ میلیون خودرو از جاده‌ها است. به همین دلیل، بسیاری از کشورها با ارائه تسهیلات و مشوق‌های مالی، شهروندان و شرکت‌ها را به استفاده از انرژی خورشیدی ترغیب می‌کنند.
چالش‌های پیش روی نیروگاه‌های خورشیدی
ذخیره‌سازی انرژی
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های نیروگاه‌های خورشیدی، عدم امکان تولید انرژی در شب و کاهش بهره‌وری در روزهای ابری است. استفاده از باتری‌های پیشرفته و سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی همچنان هزینه‌بر است و نیازمند نوآوری‌های بیشتری است.
آلودگی تولید پنل‌ها
فرایند تولید پنل‌های خورشیدی، به‌ویژه در مقیاس انبوه، می‌تواند آلودگی‌های زیست‌محیطی ایجاد کند. استفاده از مواد پایدار و بازیافت پنل‌های قدیمی می‌تواند این اثرات را کاهش دهد.
مثال‌های موفق از نیروگاه‌های خورشیدی
پارک خورشیدی نور (مراکش)
یکی از بزرگ‌ترین نیروگاه‌های خورشیدی جهان با ظرفیت تولید ۵۸۰ مگاوات، که نقش مهمی در تأمین انرژی پاک برای آفریقا دارد.
نیروگاه خورشیدی بنیان (چین)
این نیروگاه با ظرفیت بیش از ۲.۲ گیگاوات در استان چینگ‌های، نمونه‌ای برجسته از اقتصاد خورشیدی در مقیاس عظیم است.
پارک خورشیدی محمد بن راشد آل مکتوم (دبی)
این نیروگاه عظیم با ظرفیت نهایی ۵ گیگاوات قرار است تا سال ۲۰۳۰ به بهره‌برداری کامل برسد و از نیروگاه‌های کلیدی در خاورمیانه خواهد بود.
آینده انرژی خورشیدی: تحول اقتصادی سبز
با توجه به پیشرفت فناوری، کاهش هزینه‌ها، و افزایش حمایت دولت‌ها، نیروگاه‌های خورشیدی در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد جهانی هستند. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۵۰، بیش از ۴۰ درصد برق جهان از منابع تجدیدپذیر تأمین خواهد شد و انرژی خورشیدی سهم عمده‌ای از این بازار را به خود اختصاص خواهد داد.
