به گزارش عددآنلاین، کم‌آبی به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی و اقتصادی ایران تبدیل شده است. کشوری که در گذشته به واسطه اقلیم متنوع خود، در تولید محصولات کشاورزی جایگاه قابل‌توجهی داشت، اکنون با بحران جدی منابع آب روبرو است. این بحران نه تنها بر زندگی کشاورزان تأثیر گذاشته، بلکه اقتصاد کشاورزی کشور را نیز در معرض خطر قرار داده است. آینده محصولات کشاورزی در ایران کم‌آب، به شدت وابسته به اقدامات مؤثر در مدیریت منابع و تغییر الگوهای تولید است.
آمارها نشان می‌دهند که بیش از ۹۰ درصد از منابع آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. این میزان استفاده در حالی است که بهره‌وری آب در بسیاری از مناطق ایران پایین‌تر از استانداردهای جهانی است. محصولاتی مانند گندم، برنج و هندوانه که مصرف آب زیادی دارند، همچنان در بخش‌های مختلف کشور کشت می‌شوند. این الگوی تولید، به دلیل عدم تطابق با منابع موجود، به یکی از عوامل اصلی تشدید کم‌آبی تبدیل شده است.
یکی از پیامدهای کم‌آبی، کاهش تولید محصولات کشاورزی در برخی مناطق کشور است. به عنوان مثال، تولید برنج که عمدتاً در شمال کشور متمرکز بود، در سال‌های اخیر به دلیل کمبود آب کاهش چشمگیری داشته است. همچنین، استان‌هایی مانند خوزستان و سیستان و بلوچستان که در گذشته قطب‌های مهم کشاورزی محسوب می‌شدند، اکنون با بحران آب و کاهش سطح زیر کشت روبرو هستند.
این کاهش تولید، زنجیره‌ای از پیامدهای اقتصادی را به همراه داشته است. بسیاری از کشاورزان، به دلیل عدم توانایی در تأمین هزینه‌های تولید یا دسترسی به منابع آب، از فعالیت خود دست کشیده‌اند. این وضعیت، به افزایش مهاجرت از مناطق روستایی به شهرها و در نتیجه افزایش بیکاری در بخش کشاورزی منجر شده است.
از سوی دیگر، کاهش تولید داخلی محصولات کشاورزی، وابستگی کشور به واردات را افزایش داده است. این وابستگی، در شرایطی که نوسانات ارزی و تحریم‌ها فشار بیشتری بر اقتصاد وارد کرده‌اند، چالشی جدی برای تأمین امنیت غذایی محسوب می‌شود.
علاوه بر تأثیرات اقتصادی، کم‌آبی تأثیرات زیست‌محیطی جبران‌ناپذیری نیز داشته است. خشک شدن رودخانه‌ها، تالاب‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی، به از بین رفتن زیستگاه‌های طبیعی و کاهش تنوع زیستی منجر شده است. این تغییرات، نه تنها محیط زیست، بلکه معیشت بسیاری از مردم را تحت تأثیر قرار داده است.
برای مقابله با این بحران، اقداماتی در دست اجرا است. تغییر الگوی کشت به سمت محصولاتی که آب کمتری مصرف می‌کنند، یکی از راه‌حل‌های اساسی است. محصولاتی مانند زعفران، پسته و گیاهان دارویی، که نیاز کمتری به آب دارند، می‌توانند جایگزین مناسبی برای محصولات پرمصرف باشند.
استفاده از فناوری‌های نوین در آبیاری، مانند آبیاری قطره‌ای و هوشمند، نیز راهکاری مؤثر برای کاهش مصرف آب در کشاورزی است. با این حال، اجرای این فناوری‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان و آموزش کشاورزان است.
افزایش آگاهی عمومی و تشویق کشاورزان به استفاده از روش‌های پایدارتر، از دیگر راهکارهایی است که می‌تواند به کاهش بحران کم‌آبی کمک کند. اما این اقدامات باید با حمایت جدی دولت و سیاست‌گذاری‌های مؤثر همراه باشد تا نتایج ملموسی به همراه داشته باشد.
آینده اقتصاد کشاورزی ایران در گرو اتخاذ رویکردهای نوآورانه و پایدار در مدیریت منابع آب است. در غیر این صورت، بحران کم‌آبی می‌تواند به کاهش بیشتر تولید، افزایش وابستگی به واردات و از دست رفتن امنیت غذایی منجر شود.
