ملک میرمهدی ، فضا دیگر فقط عرصه‌ای برای اکتشافات علمی نیست؛ در دهه‌های اخیر، به یکی از پرسودترین بازارهای سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. آنچه زمانی در انحصار دولت‌ها و آژانس‌های فضایی بود، اکنون به عرصه‌ای برای رقابت شرکت‌های خصوصی تبدیل شده است. سرمایه‌گذاری در فضا از سفرهای فضایی توریستی گرفته تا توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و منابع معدنی، به یکی از جذاب‌ترین بخش‌های اقتصاد جهانی بدل شده است.
بر اساس گزارش‌های مؤسسات بین‌المللی، اقتصاد فضا در سال 2022 به ارزشی بالغ بر 424 میلیارد دلار رسید. این رقم نشان‌دهنده رشد چشمگیر 70 درصدی در مقایسه با یک دهه گذشته است. این بازار، که شامل بخش‌های متنوعی مانند پرتاب‌های تجاری، ساخت ماهواره، خدمات ارتباطی و سفرهای فضایی است، پیش‌بینی می‌شود تا سال 2030 به ارزش 1 تریلیون دلار دست یابد.
یکی از بخش‌های جذاب در اقتصاد فضا، سفرهای فضایی توریستی است. شرکت‌هایی مانند اسپیس‌ایکس، بلو اوریجین و ویرجین گلکتیک، در تلاش برای ارائه تجربه سفر به مدار زمین هستند. هزینه این سفرها که در حال حاضر بین 250 هزار تا 450 هزار دلار برای هر نفر است، به زودی با توسعه فناوری‌های پیشرفته و کاهش هزینه‌ها، قابل دسترس‌تر خواهد شد. به عنوان مثال، اسپیس‌ایکس در سال 2022 بیش از 15 پرتاب تجاری موفق انجام داد که بخشی از آن‌ها شامل مأموریت‌های توریستی بود.
ساخت و پرتاب ماهواره‌ها، دیگر بخش سودآور این بازار است. در سال 2022، بیش از 2,300 ماهواره جدید به مدار زمین پرتاب شدند. این ماهواره‌ها نه تنها برای ارتباطات و اینترنت پرسرعت مورد استفاده قرار می‌گیرند، بلکه در حوزه‌هایی مانند پیش‌بینی هواشناسی، نظارت بر تغییرات اقلیمی و حتی پایش منابع طبیعی نیز کاربرد دارند. استارلینک، پروژه جاه‌طلبانه اسپیس‌ایکس، با هدف ارائه اینترنت به مناطق دورافتاده جهان، تاکنون بیش از 4,000 ماهواره را به مدار زمین فرستاده است و انتظار می‌رود تا سال 2030 تعداد آن‌ها به بیش از 12,000 برسد.
یکی دیگر از جذابیت‌های اقتصاد فضا، استخراج منابع معدنی از سیارک‌ها و ماه است. پیش‌بینی می‌شود که تنها یک سیارک متوسط می‌تواند منابع معدنی به ارزش صدها میلیارد دلار داشته باشد. شرکت‌هایی مانند پلنتری ریسورسز و دیپ اسپیس اینداستریز در حال کار بر روی فناوری‌های مورد نیاز برای استخراج این منابع هستند. اگرچه این صنعت هنوز در مراحل ابتدایی خود قرار دارد، اما انتظار می‌رود در دهه‌های آینده به یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد فضایی تبدیل شود.
سرمایه‌گذاری‌های دولتی نیز نقش مهمی در توسعه اقتصاد فضا دارند. کشورهایی مانند ایالات متحده، چین و اتحادیه اروپا به طور فعالانه در پروژه‌های فضایی سرمایه‌گذاری می‌کنند. ناسا در سال 2022 بودجه‌ای بالغ بر 25 میلیارد دلار اختصاص داد، در حالی که برنامه‌های فضایی چین با بودجه‌ای نزدیک به 10 میلیارد دلار به طور مداوم در حال گسترش هستند. این سرمایه‌گذاری‌ها نه تنها به توسعه فناوری‌های پیشرفته کمک می‌کنند، بلکه بستری برای مشارکت شرکت‌های خصوصی نیز فراهم می‌کنند.
تأثیرات اقتصاد فضا تنها به تکنولوژی محدود نمی‌شود. توسعه زیرساخت‌های فضایی، به طور مستقیم بر حوزه‌هایی مانند کشاورزی، مدیریت بحران و پیش‌بینی بلایای طبیعی نیز اثر گذاشته است. به عنوان مثال، تصاویر ماهواره‌ای که با دقت بالایی اطلاعات مربوط به تغییرات زمین را ارائه می‌دهند، به کشاورزان کمک می‌کنند تا عملکرد خود را بهینه کنند و از منابع آب به شکل بهتری استفاده کنند.
چالش‌های اقتصادی و زیست‌محیطی نیز در این مسیر وجود دارد. هزینه‌های بالای پرتاب و توسعه فناوری‌های فضایی، یکی از بزرگ‌ترین موانع سرمایه‌گذاری در این حوزه است. همچنین، افزایش زباله‌های فضایی که ناشی از پرتاب‌های مکرر است، تهدیدی جدی برای ایمنی مأموریت‌های فضایی محسوب می‌شود.
با این حال، پتانسیل عظیم این بازار، سرمایه‌گذاران را به سوی آن جذب می‌کند. سرمایه‌گذاری‌های جسورانه و نوآوری‌های فناوری، این بازار را به یکی از سریع‌ترین صنایع در حال رشد تبدیل کرده‌اند. با ورود کشورهای جدید و شرکت‌های نوپا، رقابت در این عرصه هر روز جذاب‌تر می‌شود.
