زهرا مهاجری ، نقش زنان در اقتصاد ایران همواره یکی از مهم‌ترین مباحث اجتماعی و اقتصادی کشور بوده است. در حالی که زنان ایرانی در طول سال‌ها با چالش‌ها و موانع متعددی در مسیر پیشرفت اقتصادی روبرو شده‌اند، امروز شاهد رشد فزاینده مشارکت آن‌ها در مشاغل مختلف و عرصه‌های کارآفرینی هستیم. از مشاغل خانگی گرفته تا استارت‌آپ‌ها و صنایع بزرگ، زنان توانسته‌اند تأثیر چشمگیری در اقتصاد ایران بگذارند و جایگاه خود را به‌عنوان نیرویی محرک در توسعه اقتصادی کشور تثبیت کنند.
زنان و مشاغل خانگی: پایه‌های اقتصاد خرد
یکی از مهم‌ترین عرصه‌هایی که زنان ایرانی در آن نقشی حیاتی ایفا می‌کنند، مشاغل خانگی است. این مشاغل که به‌طور سنتی به‌عنوان منابع درآمدی مکمل در نظر گرفته می‌شدند، اکنون به‌عنوان یکی از پایه‌های اقتصاد خرد ایران شناخته می‌شوند. صنایع دستی، تهیه و تولید محصولات غذایی، بافتنی‌ها و خدمات متنوع خانگی از جمله مشاغلی هستند که زنان در آن‌ها مشغول به کار هستند.
مشاغل خانگی به زنان این امکان را می‌دهد تا در کنار وظایف خانوادگی، درآمدزایی کنند و استقلال اقتصادی بیشتری به دست آورند. این نوع فعالیت‌ها نه‌تنها به تقویت اقتصاد خانوادگی کمک می‌کند بلکه در سطوح کلان نیز باعث ایجاد شغل و رونق اقتصادی می‌شود. حمایت‌های دولتی و ایجاد بسترهای مناسب برای توسعه مشاغل خانگی می‌تواند به زنان بیشتری فرصت دهد تا وارد بازار کار شوند و نقش خود را در اقتصاد کشور پررنگ‌تر کنند.
رشد کارآفرینی زنان: تغییر نگاه به نقش اقتصادی
در سال‌های اخیر، کارآفرینی زنان در ایران به‌شکل چشمگیری رشد کرده است. بسیاری از زنان جوان و تحصیل‌کرده به‌جای انتظار برای فرصت‌های شغلی، خودشان دست به ایجاد کسب‌وکارهای نوآورانه زده‌اند. استارت‌آپ‌های متعددی در حوزه‌های فناوری، مد، آموزش، گردشگری و خدمات آنلاین توسط زنان ایرانی راه‌اندازی شده‌اند که نه‌تنها نشان از توانایی آن‌ها در نوآوری دارد بلکه نقش مهمی در توسعه اقتصادی ایفا می‌کند.
یکی از دلایل موفقیت زنان در کارآفرینی، توانایی آن‌ها در مدیریت منابع و شبکه‌سازی است. زنان کارآفرین معمولاً از مهارت‌های اجتماعی قوی برخوردارند که به آن‌ها کمک می‌کند تا تیم‌های موفقی را تشکیل دهند و در بازارهای رقابتی جایگاه خود را پیدا کنند. علاوه بر این، ایجاد شبکه‌های حمایت از زنان کارآفرین، نظیر صندوق‌های حمایتی و تسهیلات بانکی، می‌تواند به تسریع رشد این بخش کمک کند.
چالش‌های پیش‌روی زنان در اقتصاد
اگرچه نقش زنان در اقتصاد ایران رو به افزایش است، اما همچنان با چالش‌های متعددی مواجه هستند. یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، دسترسی محدود به منابع مالی و تسهیلات بانکی است. بسیاری از زنان کارآفرین در تلاش برای تأمین سرمایه اولیه با موانعی روبرو هستند و نمی‌توانند به‌سادگی از منابع بانکی استفاده کنند. این مسئله باعث می‌شود تا کسب‌وکارهای زنانه بیشتر در مراحل اولیه خود باقی بمانند و نتوانند به سطح بالاتری از رشد و توسعه دست یابند.
چالش دیگر، فرهنگ سنتی جامعه است که همچنان در برخی از بخش‌ها حضور فعال زنان در محیط‌های کاری را محدود می‌کند. این نگاه سنتی می‌تواند مانعی برای ورود زنان به مشاغل با درآمد بالا و مسئولیت‌های مدیریتی باشد. همچنین نبود حمایت‌های قانونی کافی در برخی حوزه‌ها، از جمله قوانین مربوط به مرخصی زایمان و حمایت از مادران شاغل، یکی دیگر از مسائلی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
راه‌های پیش‌روی زنان برای موفقیت در اقتصاد
برای تقویت نقش زنان در اقتصاد ایران، باید بسترهای مناسب‌تری برای رشد و پیشرفت آن‌ها فراهم شود. اولویت‌بندی حمایت‌های دولتی از زنان کارآفرین، بهبود دسترسی به تسهیلات مالی و ایجاد فرصت‌های آموزشی برای بهبود مهارت‌های مدیریتی و کارآفرینی از جمله راهکارهایی است که می‌تواند به تقویت جایگاه زنان در اقتصاد کمک کند.
علاوه بر این، تقویت فرهنگ کارآفرینی و تغییر نگاه جامعه به نقش زنان در اقتصاد از دیگر عوامل مهمی است که می‌تواند راه موفقیت زنان را هموارتر کند. رسانه‌ها و نهادهای آموزشی نقش مهمی در این تغییر فرهنگ دارند و می‌توانند با ارائه الگوهای موفق، زنان بیشتری را به سمت فعالیت‌های اقتصادی سوق دهند.
نتیجه‌گیری
زنان ایرانی با وجود تمامی چالش‌ها و موانع، توانسته‌اند نقش مهمی در توسعه اقتصادی کشور ایفا کنند. از مشاغل خانگی گرفته تا کارآفرینی‌های نوآورانه، آن‌ها با انگیزه و تلاش بی‌پایان خود نشان داده‌اند که توانایی لازم برای رشد و شکوفایی در اقتصاد مدرن ایران را دارند. با ایجاد بسترهای حمایتی مناسب و تغییر نگاه جامعه، زنان می‌توانند به یک نیروی اقتصادی قدرتمندتر تبدیل شوند و به‌سوی آینده‌ای موفق‌تر گام بردارند.
