آزادی اقتصادی در ایران: چالش‌ها و راهکارها برای تنظیم قیمت بنزین به سطح جهانی
برای اینکه قیمت بنزین بتواند به سطح جهانی نزدیک شود، اصلاحات گسترده‌ای در ساختار اقتصادی کشور نیاز است. یکی از اصلی‌ترین اصلاحات، حرکت به سمت یک اقتصاد آزاد و کاهش وابستگی به نهادهای حاکمیتی است.
به گزارش عدد آنلاین، مهدی خاکی فیروز: اقتصاد ایران در دوران معاصر با چالش‌های متعددی مواجه است که یکی از آنها تفاوت قابل توجه بین قیمت‌های داخلی و جهانی بنزین است. این موضوع که آیا قیمت بنزین باید به سطح جهانی نزدیک شود، به تنهایی سوالی اقتصادی نیست، بلکه سوالی استراتژیک و اجتماعی نیز هست. در این یادداشت، به بررسی ضرورت‌های واقعی شدن قیمت بنزین در ایران و پیوند آن با نیاز به اصلاحات بنیادین در اقتصاد خواهیم پرداخت.
تفاوت‌های بنیادی در قیمت بنزین و درآمد
در حالی که قیمت بنزین در ایران به طور قابل توجهی کمتر از قیمت جهانی است، این موضوع نمی‌تواند بدون بررسی زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی تحلیل شود. بر اساس گزارش‌های سال ۲۰۲۴ از بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول، میانگین قیمت بنزین در کشورهای توسعه‌یافته به طور متوسط ۱.۵ دلار در هر لیتر است، در حالی که در ایران این قیمت به حدود ۰.۳ دلار می‌رسد. این اختلاف عظیم نشان‌دهنده تفاوت‌های جدی در سیاست‌های اقتصادی و مدل‌های حمایتی است که به قیمت بنزین در ایران افزوده شده است.
اما چرا این تفاوت باید اصلاح شود؟ اگر بخواهیم قیمت بنزین در ایران به سطح جهانی نزدیک شود، باید متغیرهای دیگری نیز تغییر کنند. یکی از این متغیرها متوسط درآمد فرد ایرانی است که به وضوح پایین‌تر از استاندارد جهانی است. طبق آمارهای جهانی، درآمد سرانه در ایران به طور متوسط ۴,۰۰۰ دلار در سال است، در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته این رقم به ۵۰,۰۰۰ دلار نزدیک می‌شود.
نیاز به اقتصاد آزاد و اثرات آن بر قیمت بنزین
برای اینکه قیمت بنزین بتواند به سطح جهانی نزدیک شود، اصلاحات گسترده‌ای در ساختار اقتصادی کشور نیاز است. یکی از اصلی‌ترین اصلاحات، حرکت به سمت یک اقتصاد آزاد و کاهش وابستگی به نهادهای حاکمیتی است. اقتصاد آزاد به معنای ایجاد فضایی است که در آن قوانین بازار و رقابت به طور طبیعی قیمت‌ها را تنظیم کنند و مداخلات دولتی به حداقل برسد.
در حال حاضر، اقتصاد ایران به شدت تحت تاثیر نهادهای دولتی و نظام‌های حمایتی است که نه تنها مانع از عملکرد صحیح بازار می‌شود بلکه به ایجاد نابرابری‌های اقتصادی نیز دامن می‌زند. بر اساس گزارش‌های سازمان جهانی بانک، این نوع مداخلات به ایجاد نوسانات قیمتی و کاهش انگیزه‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی منجر می‌شود.
برای رسیدن به یک اقتصاد آزاد، باید اقداماتی مانند کاهش یارانه‌ها، تقویت نهادهای قانونی و تشویق به سرمایه‌گذاری‌های خصوصی صورت گیرد. این تغییرات نه تنها می‌تواند به واقعی شدن قیمت بنزین کمک کند، بلکه می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی کلی کشور و افزایش درآمد سرانه نیز منجر شود.
نتیجه‌گیری و چشم‌انداز آینده
واقعی شدن قیمت بنزین و تطبیق آن با قیمت‌های جهانی موضوعی است که نمی‌تواند بدون تغییرات اساسی در ساختار اقتصادی کشور به نتیجه برسد. این تغییرات نیازمند پیاده‌سازی سیاست‌های اقتصادی آزاد و کاهش مداخلات دولتی است تا فضای اقتصادی به گونه‌ای تنظیم شود که بازارها به طور طبیعی قیمت‌ها را تعیین کنند.
در نهایت، برای دستیابی به سطح جهانی درآمد و قیمت، ایران باید از یک اقتصاد حمایتی و دولتی به سمت یک اقتصاد رقابتی و آزاد حرکت کند. این روند می‌تواند به بهبود شرایط زندگی مردم، افزایش سطح درآمد و در نهایت برقراری تعادل در قیمت‌ها و درآمدها منجر شود.تغییرات اقتصادی بزرگ و پیچیده، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و تدابیر منسجم دارند. در این مسیر، توجه به تجربیات جهانی و پیاده‌سازی اصلاحات لازم می‌تواند به ایران در دستیابی به اهداف اقتصادی بلندمدت خود کمک کند.
